İletişim karşılıklı mesaj alışverişidir. Sınıf ortamında öğretmen ve öğrenciler sürekli bir iletişim halindedirler. Öğretmen ders işlerken, soru sorarken, öğrenciler kendi aralarında ve öğretmenleriyle iletişim kurarlar. Bu iletişim elbette belirli kuralları barındırmalıdır. Aksi halde iletişim ortamında iletişimsizlik yaşanabilir. Öğretmen ve öğrenciler arasında saygılı bir iletişim süreci olmalıdır. Kullanılan kelimelere özen gösterilmeli, dil bilgisi kurallarına dikkat edilmelidir. Düzgün bir anlatım, iletişim dili kullanılmalıdır. Öğretmenin sergilediği her davranış öğrenciler için de rol model niteliğindedir. Öğretmenlik Uygulaması dersi sürecinde, sınıf içerisindeki diyaloglarımızda, ders anlatımlarımızda hazırladığımız tema içeriklerinde de bu kurallara özen gösterdik. Bu uygulamalar aslında bizlere örnek uygulamalar niteliğindeydi. Bu nedenle ders sürecinde göstermiş olduğumuz bu özen bizlere sınıf ortamında, yorumlarda, öğrencilerle olan diyaloglarımızda ve bir içerik hazırlarken nasıl bir üslup kullanmamız gerektiğine dair örnek bir uygulama niteliğindeydi. Öğrencilerin söylediğini doğru anlamak ve verilen dönütlerle bu durumu desteklemek iletişimde önemli bir noktadır. Soruları yanıtlarken kullanılan ılımlı, saygılı, açık ve net bir dil kullanılmalıdır. Öğrenciler sorularını rahatça sorabilmeli ve yanıtlarını da etkili bir biçimde alabilmelidirler. İletişimde açık, net, yalın bir dil sergilemek önemlidir. Bu durum mesajın karşı taraf için doğru alınmasına yardımcı olacaktır. Mesajın iletilmesinde kullanılan kanal da ders içeriğiyle uygun ve öğrencilere hitap edilecek biçimde seçilmelidir. Öğretmenlik Uygulaması dersi sürecinde yapılan açıklamalar, e-postalara olan dönütler, yüz yüze yapılan dersler vs. iletişimin doğru biçimde gerçekleşmesinde ve mesajın doğru anlaşılmasında önemli uygulamalardı. Ayrıca stajda edindiğim tecrübeler de öğretmen öğrenci arasında nasıl bir iletişim olması gerektiği noktasında bana yardımcı, yol gösterici olan bir diğer uygulamaydı. Stajda uygulama öğretmeninin öğrencileriyle olan iletişimi bana örnek bir durum oluşturdu. Okulda, sınıfta iletişim sürecinin nasıl sürdüğünü, nasıl bir ses tonu kullanıldığı, nelere nasıl cevap verildiğini, öğrencilere nasıl hitap edilmesi gerektiğini, onlara nasıl söz hakkı verildiğini, açıklamaların nasıl yapıldığını, etkili iletişim kurmayı ve iletişimi iyileştirme vs. stajda öğrenme, deneyimleme fırsatım oldu. Tüm bu durumlar Öğretmenlik Uygulaması dersinde de sürdürülen iletişim durumlarıydı. İletişim anlamında bu ders sürecinde yeni iletişim biçimleri, özelliklerini de tanımış oldum.
Öğretmen öğrencileriyle iletişiminde açık bir iletişim sergilemelidir ve “sen dili” yerine “ben dili” ni kullanarak daha samimi ve karşı tarafı suçlayıcı bir iletişim tavrından uzak durmayı tercih etmelidir. Öğretmen öğrencinin penceresinden de bakabilmeli olayları onun gözünden de değerlendirebilmelidir. Öğretmen anlayışlı, çözüme yönelik ve nazik tavrını korumalıdır. Öğrencilerin de bu nitelikleri kazanmasına yardımcı olmalıdır.
Öğretmen sınıfında bulunan kaynaştırma öğrencilerini de bu süreçte maksimum verim alacak şekilde süreci düzenlemelidir. Onlarında diğer öğrencileri gibi düşünmeli ve planlar hazırlamalıdır. Gerek arkadaşlık ilişkilerini düzenleme, gerek ders sürecine katılım, gerek sınavlarda ona gereken ilgiyi göstermelidir. Sınıf yönetimi tüm öğrencilerle bir bütün olarak sağlanmalıdır.
Sınıf ortamında her birinin diğerinden farklı özelliği bulunan, farklı karakterlerdeki bireylerden oluşan bir grubun yönetimi sağlanmaktadır. Bu durum çeşitli iletişim biçimlerini gerektirdiğinden sınıf yönetimi de buna bağlı olarak şekillenmektedir. Her şeyden bir birey nerede ve ne için o ortamda bulduğunu bilmelidir. Öğrencilere okulda, sınıfta oldukları ve ne için burada bulundukları açıklanmalı ve hissettirilmelidir. Böylece davranışlarını da ona göre şekillendireceklerdir. Sınıf ortamında bulunan öğrenciler sınıfın genel düzeni ile ilgili kurallara uymalıdırlar. Öğretmen bu noktada onlara bu kuralları öğretmenli ve bu kuralların ne için oluşturduklarını öğrencilere anlatarak öğrencilerin kendi istekleri ile bu kurallara dikkat etmelerini sağlayacak bir açıklama yapmalıdır. Ben kuralların öğrencilerle birlikte oluşturulması ve uygun, orta yolun bulunması fikrindeyim. Böylece kendi koydukları kurallara uymak onlara daha uygulanabilir gelebilir. Sınıf ortamında öğrenciler kendi aralarında konuşan dersi dinlemeyen, ilgisiz öğrenciler bulunabilir ve bu durum dikkat dağıtıcı bir ders ortamına neden olabilir. Öğretmen öğrencileri uygun bir dille uyarmalıdır, kırıcı olmamalıdır. Bu durumun sürmesi halinde farklı çözüm yolları denenebilir; yer değiştirme, daha ön sırada öğretmene yakın biçimde oturtulabilir, onlarla bire bir görüşülebilir ve sorunlarına çözüm aranabilir. Ancak bu uygulamalar öğrencinin motivasyonunu, ilgisini düşürmemelidir, onları rencide edici olmamalıdır. Sınıf ortamında pek çok farklı durumla karşılaşılabilir. Sınıf yönetiminde öğretmenin dikkatli olması gereken bir diğer nokta ise adaletli davranmaktır. Öğretmen tüm öğrencilerini birbirlerinden farklı olmalarına rağmen eşit olarak görmeli, değerlendirmeli, söz hakkı vermelidir. Konuları hızlı kavrayan öğrenciler ile daha geç kavrayan öğrenciler arasında dengeyi sağlamalı, ders sürecini her tipte öğrencileri göz önünde bulundurarak sürdürmelidir. Öğretmenlik Uygulaması dersi süresince tüm bunları öğrenme ve üzerinde düşünme fırsatım oldu.
Sınıf yönetiminde öğretmen öğrencileri ile göz teması kurmalı, onları bu eğitim-öğretim sürecine aktif olarak katılmalarını sağlamalıdır. Öğrenci çekingen ya da dışa dönük olabilir. Eğer çekingense ona söz hakkı vermeli eğer istiyorsa fikirlerini paylaşması rica edilmelidir. Zorlama, baskı ve kırıcı sözlerden uzak durulmalıdır. Dışa dönük, daha hevesli, girişken olan öğrenciler içinse öğretmen diğer öğrencilerin de söz hakkı olduğunu ifade etmeli ve o öğrenciyi de süreçte aktif ama diğer arkadaşlarına karşı saygılı olacak biçimde ortam, öğretmen tarafından oluşturulmalıdır.
Zaman yönetimi her alanda olduğu gibi eğitim-öğretim sürecinde de büyük önem kazanmaktadır. Süreç, zamanı tam verimli kullanacak biçimde düzenlenmelidir. Bu nedenle ders planlarının hazırlanması, alternatif ders planlarının bulunması önemlidir. Oluşturulan izlence ile belirli bir sıra takip edilerek hedeften uzaklaşılmamış olunacaktır. Hangi tartışmalara yer verilecek, neler anlatılacak, öğrencilerin uygulamaları ve sorularına ne kadar süre ayrılacak gibi planlamaların yapılması süreçte zamanın etkili kullanımında faydalı olacaktır. Staj okulumda anlatacağım ders planında da , mikro öğretim için hazırladığımız ders ve süre planlamasında zaman yönetiminin önemini görev sırasında görme imkanım oldu. Süreçte gerçekleştirdiğimiz bu uygulamalar derslerde öğrenilenleri uygulamaya geçirirken yaşanılanlarla yeni tecrübeler kazanmamı sağladı.
Bir işin belirli bir sürede tamamlanmasında yanı amaca ulaşılmasında zaman yönetimi önemlidir. Zamanın verimli kullanılması için hedeften uzaklaşılmamalıdır. Aksi durumda zaman akarken dersten beklenilenlere ulaşılamayacak, istenilen noktaya varılamayacaktır. Eğer hedeften farklı bir tartışma konusu açılıyorsa buna dersin sonlarına doğru yer verilerek bir düzenleme yapılabilir. Öğrencilerin kendi aralarındaki tartışmalarda da öğretmen hem sınıf yönetimini hem de zaman yönetimini elde tutmalıdır. Böylece tartışılanlar anlaşılırken verilen belirli süre ile de kısa sürede yoğun iletişim süreci sağlanmış olacaktır. Tartışmalar, anlatımlar, uygulamalar hedef çevresinde planlanmalıdır ve yaklaşık olarak bu durumlar için ne kadar süre ayrılacağı belirlenmelidir. Durumlara ayrılan süreler olabilecek en iyi şekilde organize edilmelidir.
Ders içerisindeki geçişlerde zaman kaybı yaşanmaması için geçişler olabildiğince hızlı, yumuşak ve bir bütün halinde gerçekleşmelidir. Derse girişin ardından bir örnek ile konuya giriş yapılabilir. Ders sürecinde öğrencilerin aktif olması sağlanmalıdır. Her öğrenciye söz vermek her zaman mümkün olamayacağından her defasında farklı öğrencilere söz vermek sürecin daha hareketli ve öğrencilerin katılımcı olmasına yardımcı olacaktır. Sınıf içerisinde gerçekleştirilen tartışma, sunum, sorular üzerinde düşünme gibi uygulamalar için belirli bir süreyi sınırlı tutmak, yönergeler vermek zaman yönetimini kolaylaştıracaktır.
Değerlendirme hem öğrenciler hem de öğretmen açısından önemli bir dönüt niteliğindedir. Öğretmen öğrencilerin neleri anlamadığını, neler ifade edemediğini, nelerde zorlandıklarını tespit etme ve içeriği düzenleme anlamında değerlendirmelerden dönüt sağlamış olacaktır. Öğrenciler için de aynı durum geçerlidir. Alınan dönütler eğitim-öğretim sürecinin iyileştirilmesinde oldukça önemlidir.
Değerlendirmeler sonuç odaklı yapılabileceği gibi süreç odaklı da yapılabilir. Bu durum programın içeriğine ve öğretmenin eğitim felsefesine göre şekillenmektedir. Yalnızca ürünü değerlendirme ve öğrencinin süreç boyunca ne yaptığını, nelerle karşılaştığını göz önünde bulundurmamak yerine hem sürecin hem de sonucun değerlendirildiği bir değerlendirme yapmayı tercih ederim. Böylece öğrencileri süreçte yaşadıklarını, olumsuz, olumlu durumları izleyip kendime dönüt sağlarken ürünlere bakarak ne düzeyde kalitede sonuçlar ortaya koyabildiklerini tespit etme imkânı sağlamış olurum. Yalnızca yazılı sınav, proje, sözlü vs. değerlendirmeler yerine ders içeriğime uygun olarak farklı değerlendirme türlerini sürece eklerim. Tek bir değerlendirme yerine daha çeşitli değerlendirme türleri ile hedefe uygun ve ölçmek istediğim davranışları en iyi biçimde ölçebileceğim değerlendirme araçlarını seçebilirim. Böylece bireysel farklılıkları da göz önüne alarak, her bireye hitap etmeye çalışırım.
Genel olarak Öğretmenlik Uygulaması dersi sürecinin mesleki gelişim anlamında bana pek çok noktada katkısının olduğunu söyleyebilirim. Öğretmenlik gibi önemli bir görevin gerekleri, niteliği, içeriği, uygulaması elbette ki diğer görevlerden farklılık gösterecektir. Öğretmenlik Uygulaması dersi sürecinde edindiğim ve dinlediğim tecrübeler, sınıf içerisindeki örnek durumlar, öğretmenin rol model olması karşılaşabileceğim benzer durumlarda nasıl bir tavır sergilemem gerektiği konusunda benim için pek çok ipucu içeriyor. Yaşanmış durumlardan edinilen tecrübeleri oldukça önemli buluyorum. Bu tecrübeler yetişen bireyler açısından oldukça önemli. Kendileri de böyle durumlarda karşılaştıklarında bu benzer durumları hatırlayıp yanlış bir davranış sergileme ihtimalini düşürüyor. Mesleki gelişim anlamında staj da yine çok önemli bir uygulamaydı. Lisans eğitimim boyunca öğrendiğim, dinlediğim pek çok eğitim içeriğini stajda deneyimleme ve yeni deneyimler kazanma imkânım oldu. Bilgiyi bilmek ve bilgiyi uygulamak oldukça farklı durumlardı ve staj da bu durumu daha net biçimde görebildim. Mesleki gelişim olmuş bitmişlik içerisinde değildir, sürekli devam eden, kendini yenileyen, herkesten öğrenilecek bir şey vardır fikrini içeren uzun soluklu bir süreçtir. Özellikle de bilişim teknolojileri alanı kendini günden güne yenilemekteyken bu yenilik izlenmeli ve ders sürecine katılarak öğrenenlere verilen bilgiler güncel tutulmalıdır. Eğitim felsefeleri, bakış açları, yöntemler, teknikler de değişmektedir. Bu gibi yenilikleri takip ederek mesleki gelişim sürdürülmelidir. Yenilikleri tartışmak ve uygun biçimde kullanmak tekdüzelikten kutlamayı sağlayacaktır. Öğretmenlik Uygulaması dersi sürecinde bu fikirleri fark ettim ve benimsedim. Bu nedenlerden dolayı da etkili bir eğitim süreciydi.
Yukarıda ifade ettiğim tüm düşüncelerimin oluşmasında, olgunlaşmasında, mesleki gelişim anlamında Öğretmenlik Uygulaması sürecinin bana büyük, önemli katkıları olduğunu belirtmek istiyorum. Süreç boyunca bana emeği geçen tüm hocalarıma teşekkürlerimi sunuyorum. Öğretmenlik Uygulaması lisans derslerinin en önemlilerinden, keyifli, deneyimlerle dolu bir dersti.
bto418haticegulgun 